‫بررسی رابطه سازه های الگوی فرانظریه ای با میزان مصرف فیبر وکنترل گلایسمی در بیماران مبتلا به دیابت نوع‭ ۲ ‬مراجعه کننده به مراکز تخصصی دیابت در تهران

Abstract

‫چکیده مقدمه :افزایش مصرف فیبر در برنامه غذایی بیماران مبتلا به دیابت از جمله موارد توصیه شده به بیماران دیابتی برای کنترل بهتر قندخون است .انجمن دیابت آمریکا مصرف روزانه‭20‬ تا‭35‬ گرم فیبر را توصیه می کند .مدل فرانظریه ای نتایج مثبتی را در مشاوره های مراقبت سلامتی و پیروی از رژیم غذایی سالم در افراد مبتلا به دیابت داشته است مدعی است که افراد بر اساس مراحل آمادگی تغییر رفتار که در آن قرار دارند نیازهای مختلفی برای مشاوره دارند و استراتژی های مناسب براساس مرحله ای که فرد در آن قرار دارد و با توجه به وضعیت خودکارآمدی و موانع و مزایای درک شده فرد مورد استفاده قرار می گیرد .هدف از این مطالعه بررسی مراحل تغییر، موازنه تصمیم گیری و خودکارآمدی در بین افراد دیابتی و تعیین رابطه سازه ها با میزان مصرف فیبر و کنترل گلایسمی در این بیماران می باشد .روش و آنالیز آماری :عبارات پرسشنامه موازنه تصمیم گیری با استفاده از بحث گروهی متمرکز، مصاحبه عمیق و مطالعات پیشین بصورت اولیه تهیه و اعتبارسنجی انجام شد و پرسشنامه ای با‭21‬ عبارت تهیه شد‭. 126‬فرد‭30‬ تا‭65‬ ساله مبتلا به دیابت نوع‭2‬ مراجعه کننده به مراکز دیابت تهران برای شرکت در این تحقیق دعوت بعمل آمد .در روز اول خونگیری به میزان‭5‬ سی سی انجام شد و نحوه ثبت خوراک‭3‬ روزه آموزش داده شد و در جلسه دوم ثبت های خوراک جمع آوری، میزان فیبر دریافتی محاسبه و پرسشنامه های مراحل تغییر، خودکارآمدی، موازنه تصمیم گیری و فعالیت بدنی تکمیل شد .ثبت‭3‬ روزه خوراک با استفاده از برنامه‭Nutritionist 4‬ تصحیح شده آنالیز شد .رگرسیون لجستیک برای تعیین ارتباط مراحل تغییر با شاخص های کنترل گلایسمی استفاده گردید در این مطالعه‭05/0 < p‬ معنی دار درنظر گرفته شد .یافته ها : بیشترین تعداد افراد مورد مطالعه در مرحله نگهداری‭(52 )‬و آمادگی‭(4/22 )‬قرار داشتند .مزایای درک شده برای مصرف فیبر در مراحل عمل، نگهداری و آمادگی بیشتر از دو مرحله ابتدایی تغییر رفتار)پیش تامل و تامل (بود ولی این تفاوت معنی دار نبود .موانع درک شده برای مصرف فیبر در مراحل پیش از عمل بیشتر از مرحله نگهداری گزارش شد و این تفاوت بین مراحل پیش تامل با نگهداری‭(004/0 P=)‬، تامل با نگهداری‭(0001/0> P)‬و تامل با آمادگی‭(002/0P=)‬معنی دار بود .خودکارآمدی یا اعتماد بیماران به توانایی خود برای افزایش مصرف موادغذایی حاوی فیبر در برنامه غذایی، در مراحل پیش تامل و تامل کمتر و در مرحله آمادگی بیشتر از سایر مراحل بود و تفاوت خودکارامدی در مرحله پیش تامل با مرحله آمادگی معنی دار بود‭(031/0 P=).‬قندخون ناشتا بعد از همسان شدن با مخدوش گرها ارتباط معنی دار با مرحله عمل و نگهداری داشت ولی این ارتباط برخلاف نتایج مورد انتظار بود و قندخون ناشتا در مراحل عمل و نگهداری بیشتر از مرحله پیش تامل گزارش شد که علت آن را می توان احساس نیاز بیشتر به مصرف فیبر بالا در افرادی که قندخون بالا دارند یا به بیش گزارش دهی آنها نسبت داد .هموگلوبین گلیکوزیله و مقاومت به انسولین ارتباط معنی دار با مراحل تغییر و سازه های مدل نداشتند .نتیجه گیری :مدل فرانظریه ای در تمایز افراد از نظر مصرف مواد غذایی حاوی فیبر در بیماران مبتلا به دیابت، الگویی مفید و مناسب است .موانع درک شده برای مصرف مواد غذایی حاوی فیبر در مراحل قبل از عمل بیشتر بود و در مراحل بعد از عمل کاهش یافت خودکارآمدی در مرحله آمادگی بالاترین مقدار بود .ولی ارتباطی بین سازه های مدل و کنترل گلایسمی مشاهده نشد .واژه های کلیدی :مدل فرانظریه ای- فیبر غذایی- دیابت-کنترل گلایسمی