‫بررسی جایگاه سلامت الکترونیک ایران در سطح جهان

Abstract

‫سابقه و هدف :امروزه سلامت الکترونیک از نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت ارائه مراقبت بهداشتی و توزیع عادلانه بهداشت در جوامع مختلف برخوردار است اما تفاوت های چشم گیری در میزان استفاده از سلامت الکترونیک در کشورهای مختلف وجود دارد .دلیل تفاوت در بکارگیری سلامت الکترونیک سراسر جهان، تفاوت وضعیت کشورها از لحاظ پتانسیل‭ICT‬ ، سطح بهداشت و بضاعت اقتصادی است .تعیین جایگاه سلامت الکترونیک کشورها به ویژه ایران می تواند علاوه بر مشخص نمودن میزان تفاوت در زمینه سلامت الکترونیک در کشورهای مختلف، به بهبود توسعه سلامت الکترونیک نیز کمک کند .در این راستا ایجاد شاخص های اندازه گیری سلامت الکترونیک کشورهای جهان تحقق بخش این هدف و گامی است اساسی که از طریق آن دید روشنی از وضعیت سلامت الکترونیک یک کشور در مقایسه با سایر کشورها به وجود می آورد .مواد و روشها :با توجه به اینکه از بین سه عامل موثر بر وضعیت سلامت الکترونیک کشورها) مشتمل بر وضعیت بهداشتی، پتانسیل‭ICT‬ و بضاعت اقتصادی(، عامل پتانسیل‭ICT‬ از اهمیت ویژه ای برخوردار است لذا رتبه بندی مشخص شده توسط)‭ITU‬ که مشتمل بر چهار گروه می باشد (مبنای نمونه گیری قرار گرفت و از هر گروه تقریبا یک سوم به طوری که از‭33‬ کشور گروه خیلی بالا‭13‬ کشور، از‭33‬ کشور گروه بالا‭9‬ کشور، از‭48‬ کشور گروه متوسط‭12‬ کشور به همراه ایران و از‭47‬ کشور گروه پایین‭12‬ کشور انتخاب گردید .نکته قابل ذکر اینکه در این مطالعه به منظور ارزایابی وضعیت سلامت الکترونیک کشورها به ویژه ایران، یک مدل) شامل روش و ابزار (طراحی گردید و به این ترتیب پنج شاخص به عنوان شاخص های اصلی ارزیابی وضعیت سلامت الکترونیک بر اساس بررسی متون مربوط به مفهوم سلامت الکترونیک و با تکیه بر نظرخواهی از مجموعه ای از خبرگان و متخصصین پزشکی تعیین شد و مجموعه شاخص ها به عنوان نشانگر وضعیت سلامت الکترونیک،‭Health Status Indicator (EHSI)- E‬، تلقی گردید و سپس این نشانگر در اختیار متخصصین پزشکی که در زمینه تکنولوژی اطلاعات فعالیت داشتند گذاشته شد .پس از آنکه شاخص ها از طریق نظرخواهی تایید و مورد ویرایش واقع شد، ضریب وزنی هر یک از آنها براساس نظر این متخصصین تعیین گردید و در نهایت میانگین ضریب وزنی بدست آمده به عنوان نمره هر یک محسوب شد .همچنین یک راهنمای نمره گذاری به منظور تعیین چگونگی نمره گذاری شاخص های مربوط به وضعیت سلامت الکترونیک کشورها تدوین گشت .پس از در نظر گرفتن وضعیت سلامت الکترونیک کشورهای تحت مطالعه بر اساس شاخص های تعیین شده و با توجه به راهنمای نمره گذاری، نمرات مربوط به شاخص ها در مورد هر کشور اعمال و محاسبه گردید و کشورها بر اساس نمرات کسب شده در مقیاس پنج طبقه ای با دامنه ای از‭0‬ تا‭45‬ مشتمل در گروه های خیلی بالا، بالا، متوسط، پایین و خیلی پایین جای داده شدند و به این ترتیب جایگاه سلامت الکترونیک کشورهای تحت مطالعه به ویژه ایران گشت .یافته ها :از جمله یافته های پژوهش، ایجاد یک روش و ابزار به عنوان مدل اندازه گیری وضعیت سلامت الکترونیک بود همچنین به عنوان دیگر یافته های پژوهش می توان گفت که نمره و رتبه سلامت الکترونیک ایران و سایر کشورهای تحت مطالعه بر اساس نشانگر وضعیت سلامت الکترونیک تعیین گشت و نتیجه حاکی از آن شد که کشورهای اتریش، انگلستان، ایالات متحده، آلمان، بلژیک، سوئد، هلند، فنلاند و اسپانیا با کسب نمره‭45‬ و رتبه‭1‬ در جرگه کشورهای برتر از حیث وضعیت سلامت الکترونیک هستند و کشورهای اتیوپی، نپال و موزامبیک با کسب‭7‬نمره و رتبه‭20‬ در پائین ترین رده قرار می گیرند .ایران با کسب نمره‭25‬ و رتبه‭11‬ در گروه متوسط قرار دارد .نتیجه گیری :کشورهای توسعه یافته در سطح بسیار وسیع به از سلامت الکترونیک استفاده می کنند اما کشورهای در حال توسعه در بکارگیری سلامت الکترونیک یا غفلت می کنند یا با مشکل مواجه اند .نتایج این پژوهش با نتایج رتبه بندی های جهانی بر اساس سه عامل موثر بر وضعیت سلامت الکترونیک پتانسیل‭ICT‬ ، وضعیت بهداشتی و توان اقتصادی همخوانی دارد و نشان می دهد کشورهایی که از وضعیت بهتری از لحاظ سه عامل مذکور برخوردارند در توسعه سلامت الکترونیک نیز پیشرو هستند همچنین مدل طراحی شده در این پژوهش می تواند مورد استفاده سازمان های بین المللی معتبری همچون‭ITU‬ قرار گیرد تا احیانا با افزودن شاخص هایی به آن به رتبه بندی کشورها از لحاظ وضعیت سلامت الکترونیک شان بپردازد