ارائه سازوکارهای افزایش انعطاف پذیری آموزش علوم پزشکی ایران در مقابل نیازهای در حال تغییر محیطی

Abstract

چکیده: این پایان نامه در چند مرحله به انجام رسید: مرحله اول پژوهش؛ با هدف بررسی و تعیین نظرات اعضای هیئت علمی رشته های علوم پزشکی درباره انعطاف پذیری گروه های آموزشی فعال در سیستم های آموز سنتی (حضوری) و الکترونیکی (از راه دور) و یا هر دو سیستم (ترکیبی) مرحله دوم پژوهش؛ با هدف نظرسنجی از متخصصان آموزش علوم پزشکی کشور درباره الزامات در حال تغییر محیطی و نیازهای آموزش علوم پزشکی آینده کشور مرحله سوم پژوهش؛ با هدف تعیین نظرات اعضاء هیئت علمی علوم پزشکی درباره انعطاف پذیری ابعاد آموزشی علوم پزشکی در دو سیستم آموزش سنتی علوم پزشکی و سیستم الکترونیکی مرحله چهارم؛ تهیه چارچوب نظری و ارائه ساز و کارهای افزایش انعطاف پذیری آموزش علوم پزشکی کشور و ارائه الگویی برای ایجاد واحد مجازی با انعطاف پذیری کامل در دانشگاه های علوم پزشکی مقدمه: انعطاف پذیری در دانشگاه های علوم پزشکی و در سطح گروه های آموزشی و اعضاء هیئت علمی دانشگاه ها برای مواجهه با محیط و دنیای پیچیده و پویای اطراف لازم و ضروری است. انعطاف پذیری به معنای توانایی پاسخگویی و واکنش سریع و موفقیت آمیز به تغییرات محیطی است. دانشگاه های علوم پزشکی برای اثربخشی و رقابت در قرن بیست و یکم به دنبال انعطاف پذیری باشند. یک دانشگاه علوم پزشکی انعطاف پذیر به جای ارائه صرف محصول آموزشی، خود باید راه یادگیری خود محور خود را به دانشجویان عرضه کنند در واقع هدف نهایی دانشگاه علوم پزشکی انعطاف پذیر، تحقق واقعی مفهوم سفارشی سازی و برآوردن نیازهای ویژه و متنوع تک تک دانشجویان است. مواد و روش ها: این پژوهش شامل سه مرحله بود. • در مرحله اول از نوع پژوهش پیمایشی- پرسش نامه ای می باشد. از جامعه آماری این مطالعه، شامل اساتید و مدیران گروه های آموزشی دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی؛ تعداد 60 نمونه به روش هدفمند و قضاوتی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها بوسیله پرسش نامه نیمه ساختارمند، شامل 10 پرسش بسته برای تعیین نظر اساتید در مورد میزان انعطاف پذیری گروه های آموزشی علوم پزشکی فعال در سیستم های سنتی آموزش علوم پزشکی و سیستم های الکترونیکی و ترکیبی آموزش علوم پزشکی طرای شد. مراحل روایی و پایایی آن طی شده و مورد تایید قرار گرفته است. رتبه بندی عبارات براساس مقیاس 5 تایی درجه بندی لیکرت بود که 5 به معنای"خیلی زیاد"، 3 "متوسط" و 1 "خیلی کم" بود.پ پرسشنامه همچنین شامل 2 پرسش باز برای تعیین نظر اساتید در مورد فاکتورهای موثر بر میزان انعطاف پذیری گروه آموزشی و ارتباط انعطاف پذیری گروه آموزشی با اثربخشی عملکرد آموزشی و آموزش انعطاف پذیر می باشد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS v.15 صورت گرفت و به دو صورت توصیفی (شاخص های مرکزی و پراکندگی) و استنباطی با مقایسه میانگین ها بوسیله آزمون ناپارامتری من ویتنی انجام شد. • مرحله دوم پژوهش به صورت تحقیق پیمایش کیفی از خبرگان آموزش پزشکی کشور؛ برای تعیین الزامات در حال تغییر و نیازهای آینده آموزش علوم پزشکی کشور، صورت پذیرفت. مطالعه به صورت (گروه کانونی) focus Group انجام شد. و در ادامه نظرسنجی از سایر متخصصان آموزش پزشکی شرکت کننده در جلسه 8 دیماه 89 به روش گلوله برفی صورت گرفت. • مرحله سوم پژوهش نیز از نوع پژوهش کمی، پیمایشی- پرسش نامه ای برای تعیین نظرات اساتید درباره انعطاف پذیری ابعاد آموزشی و یادگیری در دو سیستم آموزش علوم پزشکی سنتی و سیستم آموزش الکترونیکی صورت پذیرفت. از جامعه آماری این مطالعه، شامل اساتید دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی کشور و متخصصان آموزش پزشکی شرکت کننده در جلسه سالیانه انجمن آموزش پزشکی ایران؛ تعداد 30 نمونه به روش هدفمند و قضاوتی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها بوسیله پرسش نامه نیمه ساختارمند، شامل 20 پرسش بسته برای تعیین نظر اساتید در مورد میزان انعطاف پذیری ابعاد یاد دهی- یادگیری در سیستم های سنتی آموزش علوم پزشکی و سیستم های الکترونیکی و ترکیبی آموزش علوم پزشکی طراحی شد. مراحل روایی و پایایی آن طی شده و مورد تأیید قرار گرفته است. رتبه بندی عبارات براساس مقیاس 5 تایی درجه بندی لیکرت بود که 5 به معنای "خیلی زیاد"، 3 "متوسط" و 1 "خیلی کم" بود. پرسشنامه همچنین شامل 1 پرسش باز برای تعیین نظر اساتید در مورد دیدگاه اساتید از انعطاف پذیری آموزش بود. روش نمونه گیری به روش هدفمند و قضاوتی می باشد. تحلیلی توصیفی و تحلیلی داده ها به کمک نرم افزار SPSS v.15 انجام شد. در بخش تحلیلی؛ در مقایسه میانگین ها از آزمون ناپارامتری من ویتنی استفاده شد. نتایج: از مجموع شرکت کنندگان مرحله اول 40% خانم و 60% آقا از مجموع شرکت کنندگان مرحله دوم 10% خانم و 90% آقا و از مجموع شرکت کنندگان مرحله سوم 57% خانم و 43% آقا بودند. نتایج مرحله اول پژوهش حاکی از این است که از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه، در گروه آموزشی فعال در سیستم ترکیبی، میانگین امتیازات انعطاف پذیری گروه آموزشی بالاتر از گروه آموزشی فعال در سیستم سنتی است. میانگین انعطاف پذیری گروه آموزشی فعال در سیستم سنتی از میانگین انعطاف پذیری گروه آموزشی علوم پزشکی فعال در هر دو سیستم سنتی و الکترونیکی (ترکیبی) پایین تر و دارای اختلاف معنی دار است (P.Value<0.001). میانگین انعطاف پذیری گروه آموزشی علوم پزشکی فعال در سیستم ترکیبی پایین تر از گروهی است که فقط در سیستم الکترونیکی به فعالیت آموزشی مشغول است. نتایج مرحله دوم پژوهش نشان داد که از دیدگاه اساتید؛ تطبیق پذیری دانشجویان رشته های علوم پزشکی، خود توانمندسازی آنها و ارتقاء مهارتهای یادگیری مادام به ترتیب اولویت بالایی در تعیین رویکردهای آینده آموزش علوم پزشکی کشور دارد. یافته های مرحله سوم پژوهش نشان می دهد که از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه، میانگین انعطاف پذیری ابعاد زمانی یاد دهی- یادگیری و برنامه ریزی درسی و تعاملات در سیستم آموزشی الکترونیکی با اختلاف معنی داری از میانگین انعطاف پذیری در سیستم آموزش سنتی بالاتر است. P.Value<0.001 مقایسه میانگین امتیازات انعطاف پذیری نشان داد که انعطاف پذیری در برنامه ریزی درسی توسط اساتید از میانگین امتیازات انعطاف پذیری تعامل استاد و دانشجویان از نظر اساتید شرکت کننده در تحقیق بالاتر است. نتیجه گیری: آموزش انعطاف پذیر لازمه افزایش پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر در بخش آموزش علوم پزشکی است. آموزش انعطاف پذیر حرکت از شرایط است که تصمیمات کلیدی درباره نحوه آموزش، از قبل توسط اساتید و یا دانشگاه اتخاذ گردیده است به سمت شرایطی که در آن دانشجو گزینه هایی برای انتخاب چگونگی گذراندن تجربه یادگیری خود را داشته باشد. سیستم های آموزش الکترونیکی امکان افزایش انتخاب را برای دانشجویان فراهم ساخته و انعطاف پذیری آموزش علوم پزشکی را بدنبال دارند. همچنین اساتید در گروه های آموزشی فعال در سیستمهای ترکیبی آموزشی نسبت به سیستم های سنتی امکان نوآوری و خلاقیت آموزشی جهت برآورده سازی نیازهای متنوع دانشجویان را خواهند داشت.

Abstract: Three research stages were addressed in this thesis. In The first stage ,I studied what factors impact flexibility at medical education Group level of analysis in traditional & Electronically medical university systems. The second overarching research stage of interest in this thesis examines what is the need of medical education in future as the world changing. The third & final study examined learning Dimensions leading to a flexibility framework & examined flexibility of learning dimensions in Traditional & e-learning medical university systems. Flexibility in medical universities Flexibility is a term that is presumed to be meaningful across different levels of analysis in Medical Education System. It has been suggested that flexibility is required by university & instructors to deal with an increasingly complex and dynamic organization and global environment. This study took a sequential, mixed method research approach, using qualitative data to explore Educational group flexibility in two different medical education systems. Using this approach, this study addressed five specific research questions that were developed from a theoretical review, including defining group flexibility, compare educational group flexibility by the response of instructors in traditional educational system & Elearning system. it investigates factors that may enhance group flexibility, and factors that may reduce group flexibility. 2nd Stage of this thesis focused on the new needs of medical education in response to change process in environment of medical universities .This change process is multi-faceted: broader and more diverse students, changing roles of instructors, new delivery methods, new contacts between universities and other partners. A mix of on-campus and flexible learning is an ideal mode of delivery for many of the new types of learners. “Flexibility is seen as the key idea, and flexibility requires technology. Thus new developments in technology feature in much of the change in higher education. The field of education is changing, as the world is changing. Traditional and distance universities are in the process of providing quality education for rapidly diversifying student cohorts. This change process is multifaceted: broader and more diverse students, changing roles of instructors, more-flexible curricula, new delivery methods, new contacts between universities and other partners, and the globalization of medical education This research will focus on flexibility and technology in higher education, introduced in stage3. Results Show that a mix of on-campus and flexible learning is an ideal mode of delivery for many of the new types of learners. Researchers found that online learning has had only relative impact on campus and on distance education. Change has been relatively rapid with respect to the uptake of a “modest” amount of online components and institution-wide learning platforms, but a fundamental move away from on-campus provision has not happened. In general institutions are still focused on their traditional target group . However, as changes occur, technology often plays a role. One particular type of ICT technology that seems flexible for educational use is that of coursemanagement systems . The first stage of this thesis was a Quantitative survey study to measure “Educational Group flexibility “ in different medical education system ,including Traditional medical education system , e-learning medical education system , and Blended Medical Education System. For this stage a semi- structured Questionnaire with 10 closed question were designed, based on the existing literature and existing scales , and items were designed to estimates educational Group Member flexibility with the aim of relating individual scores to group level. This Scales was presented on a 5 point Likert scale where 5 referred to “very great “, 3 “average”, 1 “ very low”. Data was analyzed using SPSS V.15. This Questionnaire also contain 2 open answers Question, to find out instructor perceptions of the factors influence educational group flexibility & relationship between educational group flexibility with educational effectiveness. The second Stage of this Thesis was a Qualitative study and a Survey from Iran medical Education Experts to determine Significant Changes in medical education, and determine priorities in medical education for the future vision. For the 3rd stage of this research, a semi- structured Questionnaire were designed & included 20 closed Questions. A set of items related to the learning flexibility variables was in the Questionnaire. For each of nine items, Instructors were first asked “to what extent do you offer grades relating to each of the following to student in the e medical Science courses in traditional Medical Education System? And then secondly were asked to offer the extent to which they are in the E-learning medical education system. The response options were: (1) no flexibility, (3) some flexibility, (5) Extensive Flexibility. Also it included 1 open answer Question, about how instructors estimate their instruction flexibility in their own courses. At the end of this thesis , some major recommendation for increasing educational Flexibility were presented , and I put a section for applied recommendation for enhancing educational flexibility by using ICT technology and course-management systems (CMSs) to enhance medical education Flexibility in blended and virtual medical education systems.